DİNAR AĞZINDA ATASÖZLERİ, TEKERLEMELER, İNANMALAR
Acı acıyı, su sancıyı (keser)
Acı soğan kuru yavan
Ağa bahşişine karar olmaz
Ağaçtan maşa, abdaldan paşa olmaz ( Beyköy)
Ahdarmak, Aktarmak : Altüst etmek
Ahir zamanda, develer bodilerin arkasından gidecek
Ahmet pabucu yarım, çık dışarıya oynayalım
Akça pakça, saçı çokça, aklı kıtça
Akşamleyin sakız çiğnenirse, ölü eti çiğnemiş gibi olur
Al turpu vur T...'e, yazık oldu bu turpa
Alanlar ağlasın da kara yazma bağlasın, çıksın dağlara övün övün ağlasın
Aldık kızınızı, görmeyelim yüzünüzü
Altmış, yetmiş, çıkmış gitmiş
Âmedi medi, kuyruku kedi, bir sıçan tutmuş, yalamadan yutmuş
Anası anası ( Babası babası, Ağası ağası ), kızın da gidiyor, nazın da gidiyor, bugün akşamlık, yarın öğlenlik
Anası ölen hanım olur, babası ölen bey olur
Anıran
( Yüksek sesle sürekli ağlayan ) çocuklar için; üç cuma saati üç yol
ağzına götürüp, babasının keliğini ağzına vurunca anırmasının kesileceği
söylenir
Atınan eşek yarışmaz, işini bilen kadın kocasının işine karışmaz
Atta, avratta, yurtta, yuvada hayır vardır
Atılıp gitmek
Ay gördüm Allah, amentü billah, aylar mübarek olsun maşallah
Ayağımın altı pekmez, yala yala bitmez
Az kaldı, miras kaldı
Azıcık aşım, kaygısız başım
Baba, sarığı kababa; ana, ciğerden yana
Bahçene eriği, evine Yörüğü sokma ( Dinar köyleri )
Bana bak lavacı derler
Başı bacadan çıkmış
Başı bir, kıçı iki oynamak
Başının üstünde değirmen taşı çevirseler boşanmayacaksın, çekeceksin
Bazı insan onduğu yerden kaçarmış
Beni sevenin bendesiyim, sevmeyenin ben nesiyim
Beş kere beş yirmi beş afferin koca keleş
Bıç bıç tahta bıç
Bilemedin kümül küp ( El üstünde kimin eli var oyununda, bilemeyenin sırtı yumruklanırken söylenir )
Bir iki üç, ebelik güç, dört beş, haydi kardeş, altıya geç, yedi sekiz dokuz, kara domuz, ondur on gül dalına kon
Bir varımış bir yoğumuş. Allah'ın gulu pek çoğumuş.Celle şâni hu demeyeniñ aklı yoğumuş. Eveli eveliken, deve dellalıkan, sinek belber, tosbâ ölçekcîken, bitmedik orman dibinde doğmadık davşan avlardım. Babam ufâkan ben beşîni ırlardım. Bir padşah varımış
Bit nere giti, bazara gitti, ne zaman gelcek, yazın gelcek, yazılası, büzülesi, tas, tus, kara kedi, mırnav, pis
Bizim gelin bizden kaçar, başını örter kıçını açar
Biz yedik Allah artırsın, sofrayı kuran kaldırsın
Bozuk saatın varsa yörüğe yaptır ( Dinar Köyleri )
Bugün Pazar, Türkmen azar; Türkmen kızı yoğurt özer
Bungunu bunda bırakmaz ( Allah )
Çabalayan eşekdeğirmene gidermiş (Beyköy)
Çarpmada
altmış, çırpmada yetmiş, can uçurmuş, kanlı
deli Mehmet
Çekeceğin çille ile göreceğin günün önüne geçilmez
Çelengin üzerine konan tepsiye nisan yağmuru biriktirilip, tülbentten süzülerek hane halkına içirilir ve evin her yanına bereket olsun diye sepelenir. (Beyköy)
Çık çık boru, elin körü, çıkarsan altın küpe takarım, çıkmazsan kanlı kuyuya atarım
Çilli pipi, çamaşır ipi
Çok çocuk anayı şaşkın, babayı düşkün eder
Çocuk kuşun kanadından yel alır
Çocuklar kahve içmez. Yoksa arap olur
Çok yaşa, bin yaşa, odalar döşe (Bebek hapşırdığında parmak ağzına, burnuna değdirilerek söylenir )
Çöplük olsun, anan baban olsun
Damak şaklatanın annesi babası ölür
Dananın oynaması kazıktan
Deve çökmedik ev olur ama ölüm girmedik ev olmaz
Deveci,
burdan bir deve geçti mi, çullu muydu çulsuz muydu, soğuk sudan mı
içirdin sıcak sudan mı, inneli gapıdan mı geçirdin innesiz gapıdan mı
Diñleyin efendile. Biz bi gaz aldık; aldık da gaygıya daldık. Biz onu yendidik sandık. Gaynadırız gaynar dididik. Kuyruğunuñ ucu ala, odun kestik yapdık kala, başımıza aldık bela. Gaynadırız gaynar dididik. Altımız altını yakar, yidimiz suyunu seker, gaz galdırdı başını, bakar. Gaynadırız gaynar. ...Ganadının ucu sar..., hiş getirêmez erkek tîki, yedi yıl olmuştur bêki, gaynadırız gaynar. ...
Diş hediği yapılan bebeğin dişi çabuk çıksın diye, başından aşağı bulgur dökülür
Döğen öküzünün ağzı bağlanmaz
Düğüne gider zurna beğenmez, hamama gider kurna beğenmez
Misafir: Ebe burda yerlidir, eli yüzü nurludur. Ev sahibi: Saçak altı kurudur, misafirin yoludur
Ekmek, soğan, tuz, yüz
El cıp cıp cıp cıp kedi yüzünü yalamış
Elin gülü ele kokmaz, alıp başa takılmaz ??
Ellem bellem, şimşir kallem, tavuk uçtu, horaz gaçtı, bülbül gızına selam gitti, alçık, balçık, kız sen bu oyundan çık
Ellen konuşan, hâli perişan
Elmayı armudu taşladık, illallaha başladık
Erken
yatarım, erken kalkarım, bir yumurtayı sütle çarparım, kızarmış ekmek,
biraz da peynir, aman efendim ne güzel yenir, karnım doyunca, çantama
kitap kalem koyunca, ister yaz olsun, ister kara kış, haydi okula, tıpış
da tıpış
Eski kilim yeni kilim ...'in g..ü dilim dilim
Eşikte durma erişirler
Eşşek gibi anırıyo azravut. Alın götürün üç yol ağzına, babasının keliğini vurun ağzına
Evceğizim, evceğizim, sen bilirsin halceğizim
Eveli bi varımış bi yômuş, bunu demesi bek günahımış (günâmış). Pirê vurdum golañı, dîneñ benim yalanı. Eveli zaman bi pâtişâlardan varımış.
Evime sıçan girdi, sırrımı açan girdi, gündüz yazıp da, gece okuyan girdi
Evli evine, köylü köyüne, evi olmayan, sıçan deliğinde
Fış fış kayıkçı, kayıkçının küreği, tıp tıp eder yüreği, akşama fincan böreği, sabaha da ceviz çöreği
Gâvur evi yıkılsın İslam evi kurulsun
Geceleyin ıslık çalınmaz. Yoksa şeytanlar toplanır
Geceleyin köpek ulursa, soğan atılınca ulumayacağına inanılır KÖPEK ÜRERSE AĞ ATA ????????
Geceleyin sakız çiğnemek, ölü eti çiğnemek gibidir
Geceleyin tırnak kesilmez. Yoksa uğursuzluk getirir
Geceleyin sokakta işenmez .
Geceleyin işerken "destur" çekilmezse çarpılınacağına inanılır
Geceleyin tırnak kesilmez
Gêllin adak adak adak
Gelinle ölü bekletilmez
Gelive tazıya, gidive guzuya
Gezdim Urumu Gırımı, görmedim böyle goca burunu, bi yanı ekmeçi fırını, bi yanı bakkal dükkânı
Gitti Güssün, geldi Güssün, Ezrail ettiğini bulsun
G.., yerini buldun mu öt
Gözlerinin biri kak gidelim diyor, öbürü bok yeme otur diyor
Ha bir, ha iki, ha üç, ha dört, habeş
Hanım hasta, çorbası tasta
Harcını bol kodun mu çarık da yenir
Hasır, yorganına göre kösül
Haşşöyle, aşşure kâsesi
Hocalar azgın olur, sarığı düzgün olur, hocaya kız veren, canından bezgin olur.
Hoppala cuppala, bir şeker on para.
Horozun çok olduğu yerde sabah geç olur
İçerdeki kızınca, kapı şakkırak tutmaz
İçinde kılınç olceene, dışına çıksın gülünç olsun
İki elim yanıma gelecek
İncirden düşen iflah olmaz
İncir ağacının altına işenmez
İnsan eti yenmez, derisi giyilmez, güler yüz, tatlı dilinden başka
İnsan yeme içme dostu değildir
İşte geldim büküm büküm, sırtımdaki de davul yüküm, Hacelli ağaya da selamün aleyküm, uyan da beyim de güllere boyan
Kapı kapalı, küp tıkalı, nerden çıktı bunun canı
Kapını kilitli tut, komşunu hırsız tutma (Beyköy)
Kalabalıkta eşşek kuyruğu kesilmez
Kalkın yavrularım kalkın. Ekmeğim kovuğuna, çorbanın soğuğuna kalmayın.
Karga yavrusunun boklusu yuvada kalırmış
Kazanın yanına varma, kara bulaşır
Kedi öldüren yedi cami yaptırsa günahını ödeyemez
Kel keli kınamış; kelin başında baykuş tünemiş
Kıç ıslanmayınca balık tutulmaz
Koca ekmeği meydanda, baba ekmeği zindanda (Beyköy)
Kız anası endam aynası, oğlan anası minder yaması
Kızım sana nişan geldi, kaderine düşen geldi.
Kızımın kızcâzı Allah dostcâzı, oğlumun oğlancâzı yılan yavrucâzı
Kim
osurdu, bit osurdu, bit nere gitti, bazara gitti, ne zaman gelcek,
yazın gelcek, yazılası, büzülesi, tas tus, kara kedi mırnav pis
Kocana göre bağla başını, tencerene göre pişir aşını
Köylü et yemeyince şehirli et yemezmiş (Beyköy)
Leylek leylek havada, yumurtası tavada
Çağırın gelsin et yesin, et yemezse ot yesin
Leylek leylek lekirdek, hani bana çekirdek
Çekirdeğin içi yok. Kel Fatma'nın suçu yok
Lohusa kadını al denen kötü varlığın basmaması için, başına kırmızı kurdele takarlar, takılmazsa annenin ve bebeğinin öleceğine inanırlar
Masal
masal maniki, kuyruğu var on iki, on ikinin yarısı, tilki beyin karısı
Masal masal matatar , kocakarı tarlada g.. atar
Men menem, men Türkmenem, arpa yiyerem, buğday sıçaram (Kadılar)
Mermer taştan, geçim iki baştan (Burunkaya)
Mini mini birler, çalışkandır ikiler, tembeldir üçler, ela gözlü dörtler, misafirdir beşler
Mustafa Mıstık, arabaya kıstık, üç mum yaktık, seyrine baktık
Nefesine güvenen borazancı başı olur
Oğlan çocuğu sakız çiğnemez. Yoksa bıyığı eğri biter
Oğlunla ordu ol, kızınla komşu ol
Olcêse el beğensin, olmêcêse yer beğensin
Onnar muradına ermişlê. Biz muratllâdan geçivedik köteşe, kak bakalım ev sâbı sür cezveyi ateşe.
Ölüyü örterler, g..ünden dürterler
Ön ön ötürek, arka arka ak ekmek
Öndeki topçu, arkadaki b..çu
Öyle kuşun öyle kuyruğu olur
Öz ağlamayınca göz ağlamaz
Para dil öğretir, elbise yol öğretir
Parasız pazar mideyi bozar
Pazarda ağız görmedin mi?
Pisil pisil de kara kedinin kıçına kısıl
"Sabah şerifleri hayır olsun" diyene cevaben;
"Sabah şeftelileri ağzına dolsun."
Saç aşağı, saç yukarı, dünür kıza, helva bize
Sap kabarır, sahibi gubarır
Sen ben bizim oğlan, Şebbenlerin uzun oğlan
Sofrada elini, mecliste dilini
Söylenecek laf çok, ceremeye verecek para yok
Söz
veya nişan günü oğlan evine bir tuz torbası asılır, tuz kullanılıp
bitene kadar tatsız bir hadise olursa, kız uğursuz sayılır
Sübhaneke, sümbülteke, anan çepiç, baban teke
Şam işi şamdan işi, bunu yapan iki kişi, biri erkek, biri dişi.
Tamburasız ocak başı olmaz
Taş ol da baş yar
Tezekten terazinin b..tan olur kefesi
Tıngır elek tıngır saç, elim hamur karnım aç
Turpun sıkından, şalgamın seyreği iyidir
T... dediğin arsız olur, eli yüzü nursuz olur, en iyisi hırsız olur
Türkmeni kalıba basmışlar kuyruğu eğri çıkmış
Türkmenin eşek bağladığı kazığı kes
Uykun gözüne aklın başına
Uyuyanın üzerine kar yağar
Üzerliksin sın , her dertlere devasın ...
ya şunfadır ya bunda, helvacının kızında
Yabandan gelen köpeğin kuyruğu altında olur (Beyköy)
Yağ yağ yağmur, teknede hamur, tarlada çamur, ver Allah'ım ver yağmur
Yağmur yağıyor, seller akıyor, Arp kızı camdan bakıyor
Yağmurlu günün uykusu, yelli günün kuytusu
Yalamadan doyamadım, yamamadan giyemedim
Yapan bulur, inleyen ölür
Yarabbim sen yarattın sen kayır, cennetinde bize de yer ayır
Yektir kıçın, yoktur suçun
Yılan, yıldız görmeyince ölmez
Yörük yörük yörüdü, kıllı deriyi sürüdü,
Yörük ne bilir bayramı, hörp, hörp içer ayranı
Y...ün oturacağı yer bayırla sırt, yiyip içtiği ayranla süt, konuşacağı mırt ile zırt
Zenginliğe bir kıvılcım, güzelliğe bir sivilce yeter
Zenginlikten yoksulluğa mal sakla, gençlikten yaşlılığa can sakla
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder