3. Geçen bölümden devam

VAKIF MÜESSESELERİ VE VAKIFLARA GÖRE TARİHİ ESERLER                      4.BÖLÜM

Geyikler şehrinde vakıf müessesesi olarak bir câmi ve bir zâviye bulunmaktadır. Geyikler’deki caminin kim tarafından, ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Geyikler/Dinar’da vakfa ait cami Ulu cami adında/Bababey camii 1776 yılında Harputlu Baba zade tarafından yapıldığı kayıtlarda mevcuttur.Bak:Ayhan Kalkan’ın Her yönüyle ilçemiz Dinar Ankara 1984 ve İz bırakanlar    Konya 2007 baskılı eserleri:

Burada 1500 yıllarına ait belgelerde adı geçen caminin Bababey cami yani Ulu cami olmadığını Şadırvan sokakta 1904 yılından sonra yıkılan Çarşı Camii olabileceği kanaatindeyim.Bu caminin altına bir şadırvan yapılmış üstü cami olarak kullanıldı öğrenilmiştir (Kaynak kişi:Ahmet Başçı 1917-2013)

Bu câmiye ait gelirler şöyledir.

Cami Adı	II. Bâyezıd			1528	1570-1571
	Gelir türleri	Senelik	Yekûn	Gelir türleri	Gelir türleri	Senelik	Yekûn
Cami-i Geyik- ler	câmi-i mezkûrenin çerâğı yağ ve hasır içün iki bâb bağ	30	225	nefs-i Geyikler’deki Körpeoğlu Değirmeni her  hafta Cuma gecesi câmi‘-i mezbûrun hizmetine vakf olunmuşdur hâsılı belli       değildir	nefs-i Geyikler’deki Körpe-oğlu Değirmeni her hafta Cuma gecesi câmi‘-i mezbûrun hizmetine vakf olunmuşdur	–	250(+)
	1 bâb bağ	20			Hamam mahsûlünden  hatîb ve imâm içün	250
	1 koz ağacı	15
	1 bâb bağ	50			1 kıt’a harîm icâresi imamet ve hitabet içün
	hamam	harab			vakf-ı ahar kİ imamete ve hitâbete vs. vezâıfe
	harâc-ı bağ	90			on bir dönüm bağ, on dokuz dönüm bağçe ve harîm mukataası
	10 kile hınta	50

Geyikler şehrindeki tek zaviye olan Şeyh Durak Zâviyesi’ne ait gelirler ise şöyledir,

Tablo X: Evkaf Defterlerine Göre Geyikler’de Şeyh Durak Zâviyesi’ne tahsis olunan vâkıflar

Zaviye Adı	1528			1570-1571
	Gelir türü	Senelik	Yekûn	Gelir türleri	Senelik	Yekûn
Şeyh Durak       Zaviyesi	yüz dönüm yer, yedi koz ağacı, âni’l- gaile ve gayruhu	200	200	yüz dönüm yer, yedi koz ağacı, âni’l-galle ve gayruhu	250	373 Akça
				resm-i zemîn	123

Bunların dışında vakıf müessesesi olarak Abdi Bey’in binâ ettirdiği Geyikler

Câmisi’ne vakfedilmiş bir hamâm bulunmaktadır.

Araştırmacının NOTU: Yukarıdaki kayıtlarda geçen söz konusu hamamın Çarşı camii yakınında olduğu,Y.Yener Emeksiz belediye başkanı olduğu dönemde şehir içi kanalizasyon yapımındaki kazıda  şimdiki Mustafa Türkoğlu bakkalın önündeki kavşak yolun olduğu yerde hamam külhanları çıkmıştı.Ben Kültür  Bakanlığı memuru olarak olayı Müze yetkililerine iletmiştim ve yapılan incelemede  burada bir hamamın olduğu söylenmiş ve fazla hasara uğratılmadan toprak altında bırakılması istenmişti.

Yukardaki hamamın burası olacağını tahmin ediyorum.İkinci bir olanak ise 1942 yılında ortaya çıkan şimdiki Büyük  Hamam olabileceği tahmin etsemde büyük hamamın M.Ö.276 da yapıldığı hamam toprak altından çıkarılıp tamirinin belediyece yapılıp 5500 kuruşa satıldığı kayıtlardan anlaşılmıştır.Bu ikinci olanağı tahmin etmiyorum.Vakfa ait olsaydı satılabilinir miydi.Yer tapusu  Ispartalı bir hanımda çıkmıştı.

İSKÂN ÖZELLİKLERİ

Homa ve Geyiklere kadîm merkezler yakınlarında yerleşmiş olan Türkler, bu eski merkezlerin hatırasını yaşatmak üzere hissiyatlarının ifadesi olarak binlerce kasaba ve köyü vırân, ören, öyük ve höyük şeklinde adlandırmışlardır. Öyle ki, Öyük, Boz-öyük, Kara-öyük, İzci-öyüğü, Moğolta- öyüğü, Kızıl-viran, Akça-viran, Hâlî-viran, Hamza-viranı, Arucak-viran, Kesir-vİranı, Gâzi-viranı, Kemer-viran, Kulagozlu ve Kara-koymac bu tip yerleşmelere misaldir.

Bunlardan başka, Yörükler tarafından kurulmuş olan bazı köylere, Türk boylan ve aşiretlerinin isimlerinin verildiği dikkati çekmektedir ki, Abdallu, Avdan, Bâdemlü, Bağluca. Boz-samed, Bölücek, Cühûdlu, Çandır, Çeltükci, Çerçin-ini, Çoban-kuyusu,

Dânişmendlü, Dikici, Dolaklu, Eymürlü, Geyikler, Gökçe-kırı, Göynük, Güdül, Hisâr, îki-başlu, İl-deniz, İpek, İshaklu, Karaca, Karamanlu, Karalar, Kılıççı, Kızılca, Kızıllu, Kozcu, Köpek, Kuzu-oğlu, Külef, Mûsâ, Polad, Payâmlu, Sakalı-uzun, Sâklu, Seviklü, Şeyhler, Tuğrul, Yağcı-kuyusu, Yavı, Yavı-kaşı, Yaylık, Yortan ve Yüreğir bunlara örnektir.

Yine, tabiat şartlarını andıran isimlere sahip yerleşmeler de bulunmaktadır ki, bunlara misâl olarak Akça-saz, Ala-çayır, Baş-alanı, Baş-kaya, Bey. Bozca-kırı, Çaycugaz, Donuz-deresi, Duman-adası, Düden, İl-dere, Karaca-dağlu, Kara-kuyu, Kara- koğa, Kavak-kuyuşu, Kız-çağar, Kızıl-kuyu, Kızıl-tepe, Koru-çandır. Kuyu-pmar, Öküz-ahuru, Pınar-başı, Saru-kavak, Sultan-söğüdü, Taş-boğaz, Üç-kavak, Ulu-dağ, Yedi-oluk’u verebiliriz.

Bunların dışında, isimlerini bazı dervişlerin isimlerinden alan yerleşmelerin olduğu görülmektedir. Bilindiği gibi, kolonizatör Türk dervişleri diye adlandırılan zümreler, ulaşım şartlarının zor olduğu ıssız ve muhataralı yerlerde zaviyeler kurarak buraları şenlendirdikleri gibi, bir taraftan da bu bölgelerde Türk iskânının temelini atıyorlardı¹⁴⁸. İşte bu zaviyeler etrafında zamanla ortaya çıkan yerleşmeler isimlerini ise bu zaviyelerin kurucusu dervişlerden alıyorlardı. Nitekim incelediğimiz kazadaki Seydi Melik köyü bu kabildendir. Diğer taraftan Resul, Ahi Bektaş, Apa gibi bâzı şahıs isimleriyle anılan köyler de bulunmaktadır ki bunlar da bölgenin ileri gelen şahsiyetlerinden olmalıdırlar.Sözün kısası yukarıdaki tespitler göstermektedir ki Kazadaki köy ve mezraların büyük kısmı Türklerin gelişinden sonra teşkil edilmiştir.

DEVAMI    GELECEK BÖLÜM 5 ;YERLEŞİM MERKEZLERİ

MERKEZ/1-7 KÖY,GEYİKLER 1 -30 KÖYÜ