16. ve 17. YÜZYILLARDA LAZIKIYYE ( DENİZLİ ) KAZASI
Türk Tarih Kurumu 2000
Sayfa 49- XV. asır sonlarına ait olması gereken , eksik olduğu için Lazıkıyye kazası bulunmayan mufassal defterde Kütahya sancağına bağlı olarak, nahiye adı altında, sırasıyla Simav,Gedus, Küre, Kula, Uşak, Şeyhlü ve Homa kazaları kaydedilmiştir. Araştırmaya esas teşkil eden kazayı da ihtiva eden 1520 tarihli deftere göre Kütahya sancağı, Kütahya, Gedus, Eğrigöz, Küre, Simav, Kula, Uşak, Donuzlu, Şeyhlü, Homa ve Geyikler ile Honaz kazalarından müteşekkildir. Bununla birlikte, 1530 tarihli icmal defterde, bazı değişiklikler sonucunda, Kütahya sancağına bağlı olarak, sırasıyla Kütahya, Lazıkıyye, Şıhlu, Uşak, Eğrigöz, Simav, Honaz, Küre ve Selendi, Kula ve Homa olmak üzere sadece dokuz kaza kaydedilmiştir. Livâya bağlı kaza sayısının 12'ye çıkmış olduğu 1571 tarihli mufassal defterde ise, Kütahya, Eğrigöz, Simav, Gediz, Küre ve Selendi, Kula, Lazıkıyye, Honaz, Homa ve Geyikler, Şıhlu, Uşak ve bu tarihte Lazıkıyye'den ifraz olunarak müstakil kadılık haline getirilmiş Gököyük kazaları tespit edilmiştir.
Durumun önemli ölçüde değiştiği XII. asırda Müneccimbaşı, Germiyan ilinin, Kütahya, Uşak, Gediz, Selendi, Kula, Küre, Tavşanlı, Simav, Eğrigöz, Ezîne ( Sarayköy ), Banaz, Baklan, Donuzlu, Honaz, Dazkırı, Geyikler, Homa, Gököyük, Çarşamba ( Buldan ), Dinar ma'a Eşme ve Şıhlu kazalarını içine aldığını kaydetmektedir ( Camiü'd Düvel'den nkl. M. Ç. Varlık, " Kütahya ", s. 235 ). ( Dinar ma'a Eşme, İnay ma'a Eşme olacak. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Tarihte Kütahya Şehri eserinin 68. sayfasının 13 nolu dipnotunda: Bunu Camiüddüvel ( Dinay ) yazmışsa da doğrusu Eşme kazasındaki ( İnay ) dır. " diyor. M. Doğan Aykanlı ) Buna karşılık 1571'de Kütahya'yı ziyaret etmiş olan Evliya Çelebi ise, sancağın Denizli ve ondan ifraz olunmak suretiyle daha önce müstakil kadılık haline gelmiş olan Gököyük, Ezîne ve Çarşamba da dahil olmak üzere toplam 24 kadılık yer olduğunu belirtmektedir ( Seyahatname, IX, s. 26-27 ).
Zikrolunan asır ile ilgili bu bilgileri Kütahya livâsının da dahil olduğu avarız defterinden kontrol etmek mümkündür. Nitekim Evliya Çelebi'nin Kütahya'yı ziyaret ettiği 1571'den bir yıl sonra 1083 ( 1672-73 ) yılında tanzim edilmiş olan deftere göre, Kütahya livâsının Kütahya ma'a Tavşanlı, Ezîne, Gököyük, Çarşamba, Baklan, Şeyhlü, Çal, Uşak, Banaz, Sirke, Eşme, İnay, Dağardı, Selendi, Çakırca, Küre-i Selendi, Honaz, Geyikler, Lazıkıyye, Dazkırı, Homa, Simav, Eğrigöz, Kula, Bozguş, Toplu ma'a Osmaneli ve Gedus olmak üzere toplam 27 kazadan müteşekkil olduğu anlaşılmaktadır....
Turan GÖKÇE
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder