DİNAR AĞZINDAN TOPLAMALAR

DİNAR AĞZINDA ATASÖZLERİ, TEKERLEMELER, IRVASALAR, İNANMALAR


Acı acıyı, su sancıyı (keser)
Ağa bahşişine karar olmaz
Ağaçtan maşa, abdaldan paşa olmaz ( Beyköy)
Ahir zamanda, develer bodilerin arkasından gidecek
Akça pakça, saçı çokça, aklı kıtça
Al turpu vur T...'e, yazık oldu bu turpa
Alanlar ağlasın da kara yazma bağlasın, çıksın dağlara övün övün ağlasın
Aldık kızınızı, görmeyelim yüzünüzü
Anası anası ( Babası babası, Ağası ağası ), kızın da gidiyor, nazın da gidiyor, bugün akşamlık, yarın öğlenlik
Anası ölen hanım olur, babası ölen bey olur
Anıran ( Yüksek sesle sürekli ağlayan ) çocuklar için; üç cuma saati üç yol ağzına götürüp, babasının keliğini ağzına vurunca anırmasının kesileceği söylenir
Atınan eşek yarışmaz, işini bilen kadın kocasının işine karışmaz
Atta, avratta, yurtta, yuvada hayır vardır
Ay gördüm Allah, amentü billah, aylar mübarek olsun maşallah
Ayağımın altı pekmez, yala yala bitmez
Az kaldı, miras kaldı
Azıcık aşım, kaygısız başım

Baba, sarığı kababa; ana, ciğerden yana
Bahçene eriği, evine Yörüğü sokma ( Dinar köyleri )
Başı bacadan çıkmış
Başı bir, kıçı iki oynamak
Başının üstünde değirmen taşı çevirseler boşanmayacaksın, çekeceksin
Bazı insan onduğu yerden kaçarmış
Beni sevenin bendesiyim, sevmeyenin ben nesiyim
Beş kere beş yirmi beş afferin koca keleş
Bıç bıç tahta bıç
Bilemedin kümül küp ( El üstünde kimin eli var oyununda, bilemeyenin sırtı yumruklanırken söylenir )
Bir iki üç, ebelik güç, dört beş, haydi kardeş, altıya geç, yedi sekiz dokuz, kara domuz, ondur on gül dalına kon
Bit nere giti, bazara gitti, ne zaman gelcek, yazın gelcek, yazılası, büzülesi, tas, tus, kara kedi, mırnav, pis
Biz yedik Allah artırsın, sofrayı kuran kaldırsın
Bozuk saatın varsa yörüğe yaptır ( Dinar Köyleri )
Bugün Pazar, Türkmen azar; Türkmen kızı yoğurt özer
Bungunu bunda bırakmaz ( Allah )

Çabalayan eşekdeğirmene gidermiş  (Beyköy)
Çarpmada altmış, çırpmada yetmiş, can uçurmuş, kanlı
deli Mehmet
Çekeceğin çille ile göreceğin günün önüne geçilmez
Çelengin üzerine konan tepsiye nisan yağmuru biriktirilip, tülbentten süzülerek hane halkına içirilir ve evin her yanına bereket olsun diye sepelenir. (Beyköy)
Çık çık boru, elin körü, çıkarsan altın küpe takarım, çıkmazsan kanlı kuyuya atarım
Çilli pipi, çamaşır ipi
Çok çocuk anayı şaşkın, babayı düşkün eder
Çocuk kuşun kanadından yel alır
Çok yaşa, bin yaşa, odalar döşe (Bebek hapşırdığında parmak ağzına, burnuna değdirilerek söylenir )
Çöplük olsun, anan baban olsun

Dananın oynaması kazıktan
Deve çökmedik ev olur ama ölüm girmedik ev olmaz Deveci, burdan bir deve geçti mi, çullu muydu çulsuz muydu, soğuk sudan mı içirdin sıcak sudan mı, inneli gapıdan mı geçirdin innesiz gapıdan mı
Döğen öküzünün ağzı bağlanmaz
Ebe burda yerlidir, eli yüzü nurludur. Saçak altı kurudur, misafirin yoludur
Ekmek, soğan, tuz, yüz
El cıp cıp cıp cıp kedi yüzünü yalamış
Elin gülü ele kokmaz, alıp başa takılmaz ??
Ellem bellem, şimşir kallem, tavuk uçtu, horaz gaçtı, bülbül gızına selam gitti, alçık, balçık, kız sen bu oyundan çık
Ellen konuşan, hali perişan
Elmayı armudu taşladık, illallaha başladık
Erken yatarım, erken kalkarım, bir yumurtayı sütle çarparım, kızarmış ekmek, biraz da peynir, aman efendim ne güzel yenir, karnım doyunca, çantama kitap kalem koyunca, ister yaz olsun, ister kara kış, haydi okula, tıpış da tıpış
Eski kilim yeni kilim ... g..ü dilim dilim
Eşikte durma erişirler
Eşşek gibi anırıyo azravut. Alın götürün üç yol ağzına, babasının keliğini vurun ağzına
Evceğizim, evceğizim, sen bilirsin halceğizim
Evime sıçan girdi, sırrımı açan girdi, gündüz yazıp da, gece okuyan girdi

Gâvur evi yıkılsın İslam evi kurulsun
Geellin adak adak adak
Gelinle ölü bekletilmez
Gelive tazıya, gidive guzuya
Gezdim Urumu Gırımı, görmedim böyle goca burunu, bi yanı ekmeçi fırını, bi yanı bakkal dükkânı
Gitti Güssün, geldi Güssün, Ezrail ettiğini bulsun
..., yerini buldun mu öt

Ha bir, ha iki, ha üç, ha dört, habeş
Hanım hasta, çorbası tasta
Harcını bol kodun mu çarık da yenir
Hasır, yorganına göre kösül
Haşşöyle, aşşure kâsesi
Hocalar azgın olur, sarığı düzgün olur, hocaya kız veren, canından bezgin olur.
Hoppala cuppala, bir şeker on para.
Horozun çok olduğu yerde sabah geç olur

İçerdeki kızınca, kapı şakkırak tutmaz
İçinde kılınç olceene, dışına çıksın gülünç olsun
İki elim yanıma gelecek
İnsan eti yenmez, derisi giyilmez, güler yüz, tatlı dilinden başka
İnsan yeme içme dostu değildir
İşte geldim büküm büküm, sırtımdaki de davul yüküm, Hacelli ağaya da selamün aleyküm, uyan da beyim de güllere boyan

Kapı kapalı, küp tıkalı, nerden çıktı bunun canı
Kapını kilitli tut, komşunu hırsız tutma (Beyköy)
Kalabalıkta eşşek kuyruğu kesilmez
Kalkın yavrularım kalkın. Ekmeğim kovuğuna, çorbanın soğuğuna kalmayın.
Karga yavrusunun boklusu yuvada kalırmış
Kazanın yanına varma kara bulaşır
Kel keli kınamış; kelin başında baykuş tünemiş
Kıç ıslanmayınca balık tutulmaz
Koca ekmeği meydanda, baba ekmeği zindanda (Beyköy)
Kız anası endam aynası, oğlan anası minder yaması
Kızım sana nişan geldi, kaderine düşen geldi.
Kızımın kızcâzı Allah dostcâzı, oğlumun oğlancâzı yılan yavrucâzı
Kim osurdu, bit osurdu, bit nere gitti, bazara gitti, ne zaman gelcek, yazın gelcek, yazılası, büzülesi, tas tus, kara kedi mırnav pis
Kocana göre bağla başını, tencerene göre pişir aşını
Köylü et yemeyince şehirli et yemezmiş (Beyköy)
Masal masal maniki, kuyruğu var on iki, on ikinin yarısı, tilki beyin karısı
Masal masal matatar , kocakarı tarlada g.. atar
Men menem, men Türkmenem, arpa yiyerem, buğday sıçaram (Kadılar)
Mermer taştan, geçim iki baştan (Burunkaya)
Mini mini birler, çalışkandır ikiler, tembeldir üçler, ela gözlü dörtler, misafirdir beşler

Nefesine güvenen borazancı başı olur

Oğlunla ordu ol, kızınla komşu ol

Ölüyü örterler, g..ünden dürterler
Ön ön ötürek, arka arka ak ekmek
Öndeki topçu, arkadaki b..çu
Öyle kuşun öyle kuyruğu olur
Öz ağlamayınca göz ağlamaz

Para dil öğretir, elbise yol öğretir
Parasız pazar mideyi bozar
Pazarda ağız görmedin mi?
Pisil pisil de kara kedinin kıçına kısıl

"Sabah şerifleri hayır olsun" diyene cevaben;
"Sabah şeftelileri ağzına dolsun."
Saç aşağı, saç yukarı, dünür kıza, helva bize
Sap kabarır, sahibi gubarır
Sen ben bizim oğlan, Şebbenlerin uzun oğlan
Sofrada elini, mecliste dilini
Söylenecek laf çok, ceremeye verecek para yok
Söz veya nişan günü oğlan evine bir tuz torbası asılır, tuz kullanılıp bitene kadar tatsız bir hadise olursa, kız uğursuz sayılır
Sübhaneke, sümbülteke, anan çepiç, baban teke

Şam işi şamdan işi, bunu yapan iki kişi, b,r, erkek, biri dişi.

Tamburasız ocak başı olmaz
Taş ol da baş yar
Tezekten terazinin b..tan olur kefesi
Tıngır elek tıngır saç, elim hamur karnım aç
Turpun sıkından, şalgamın seyreği iyidir
T... dediğin arsız olur, eli yüzü nursuz olur, en iyisi hırsız olur
Türkmeni kalıba basmışlar kuyruğu eğri çıkmış
Türkmenin eşek bağladığı kazığı kes ( Dinar köyleri )

Uykun gözüne aklın başına
Uyuyanın üzerine kar yağar

Yabandan gelen köpeğin kuyruğu altında olur (Beyköy)
Yağmurlu günün uykusu, yelli günün kuytusu
Yalamadan doyamadım, yamamadan giyemedim
Yapan bulur, inleyen ölür
Yarabbim sen yarattın sen kayır, cennetinde bize de yer ayır
Yektir kıçın, yoktur suçun
Yörük yörük yörüdü, kıllı deriyi sürüdü,
Yörük ne bilir bayramı, hörp, hörp içer ayranı
Y...ün oturacağı yer bayırla sırt, yiyip içtiği ayranla süt, konuşacağı mırt ile zırt

Zenginliğe bir kıvılcım, güzelliğe bir sivilce yeter
Zenginlikten yoksulluğa mal sakla, gençlikten yaşlılığa can sakla