DİNAR AĞZINDAN TOPLAMALAR

DİNAR AĞZINDA DEYİMLER
 

Abanacak yer aramak
Abayı şişirmek
Ablası su istese arabı içse
Abudun gazı
Acı sakız gibi ( yapışmak )
Acı yavan kuru soğan
Aç taksir
Ad bana yut sana
Adalâ gödelê şişmek
Adamın köpeğini uyutmuyor
Ağı yemiş köpeğe döndüm
Ağırmadan aşar
Ağız tadı ( düğün sebebiyle şeker dağıtma )
Ağlamanın eri oldum
Ağrınıp incinmedim
Ağuyla afacan ( Küçücük biber )
Ağzım ayrılıyo
Ağzında bi batman sakız
Ağzından diline gelmiyor
Ağzını açma gözünü aç
Akça mı kesiyoruz
Ak g.. kara g.. belli olacak
Akan su köprüyü buldu yapacak bir şey yok)
Akını bokuna karıştır(mak)dı
Aksırıp tıksırmak
Aktarıp döndermek
Al bunda bas bunda
Al şeyinden vur duvara
Alaküpürdüm
Alan talan etmek
Aldı yürüdü ; almış yürümüş
Alıcının kökü
Alığını sudan çıkarmak
Alığını sürümek: Pejmürde, kılık kıyafeti bozuk
Allah adamı
Allah ayağını dolaştırdı
Allah dombay şifası versin
Allah gayıl olmadı
Ağmaz dönmez
Ağzında bir batman sakız
Akça mı kesiyoruz, Akça kesmiyoruz
Akmış akmış durulmuş, koşmuş koşmuş yorulmuş
Alıcının kökü : Çocuklar anırdığında
Allah beni kayırsın
Allah onara : Yemin
Allah yazdıysa bozsun
Allah'ım Kur'an'ım olmasın
Allon gibi olmak; İyice ermek: Sarhoş olmak
Altı oturağa oturtmak
Altı yok babıç gibi sürünüyoz
Altıma yapıp üstüne oturuyom (ne yapıyon diye soruldukta)
Almış ele girmiş yola
Almışınız kalkmışınız
Ambarı doldurmuş ( gebe kalmış )
Ana var anacık var
Anan götüne yağ sürsün
Anan sarısak baban soğan
Anasının eniğini yemiş
Aptessiz şeytan
Aptiyi saptiyi şaşırmak
Ar namus tertemiz
Ardı güzel
Arı piri yemek
Arkanı ( zı ) unutma ( yın )
Asılmış basılmış olmak
Asım takım
Asma kabağı gibi kollar
At taşını
At üstünde arpa biçilmez (Beyköy)
Atılıp gitmek
Ayağın göl, başın pınar olsun (Beyköy) : Bildiğini işle
Ayağını taş alsa benden bilecek
Ayarını aşağı vermek (Beyköy) Niye ayarımı aşağı vereyim
Aydın'da Urum'da : Yerin uzaklığını belirtmek için.
Aygır imam
Ayı bokuyla oynuyo
Ayın oyun kara koyun
Ayran ağızlı : Laf taşıyan
Ayrılmış seçilmiş
Az buz değil
Az kaldı, miras kaldı
Az yerler hor geldi
Azıcık daha duraymış sırf kelle (ağız) çlkacakmış

Babamın sakalına sokulmuş
bABAN ÖLÇEKÇİ BAŞI MI?
Babasız oğlan doğurtmak (Beyköy)
Babba burun
Bağrı tahtam
Bağrını bit malını it yesin
Bal peteği gibi
Barak kafa
Bardak gibi (Beyköy) : Boyu kısalar için
Basma kesme
Bastonumu yedecek (zürriyetim) yok
Baş kakıncı
Başı bacadan çıkmış
Başı göğe ermek
Başın kazık mı oldun
Başına eşek destanı yağmak
Başına yağan karı eritsin
Başında çöp kırmalı
Başını yemiş (fiyatlar)
Başının etini yemek
Bela kaza sandığı
Belini mi çiğneyecek

Benden taraf pardın çalı istemez
Besleme düğünü
Bi bişirimlik olduk
Bi boy ( etmek )
Bi gat
Bi gapıda iki dilenci bulunmaz
Bi kalmak (dua ede ede bi kaldı)
Bi Müslümanın kursağına gitsin
Bi takka bi bappa
Bi vurum tarhana
Bitini ayıklamak (etin bitini ayıklıyorsun yerken)
Biyol
Bin kakkada bi kakka
Birbirinin ağzına tükürmek
Boğazına kurt düşsün
Boğazını meşe odunuyla açmışlar
Bok böcüsü
Bok işin mi var ; Ne bok işin var
Boka kardı
Bokunda boncuk bulacak
Bol döküm
Bol bulamaç
Boncuk gibi dizildik
Böcü göz
Böyleyken böyle
Bu saatten sonra gelen bozuk para
Bu turşuyu yiyecez (Bu işe girdik) (Beyköy)
Bulgurluya gelin mi gidiyon, gelin gidecek
Burnunu batıra batıra yemek
Buruşmuş turuşmuş
Buynuzu gurtlu
Bülbül çanağında

Can gürlüğü
Canı bir uğruna çalışmak
Canı cini yok
Canım çekendi
Canalıcı gibi
Canına garim olsun
Cay etmek
Cehennemin kırı
Cennetten müjdecin mi geldi
Cıcığını çıkarmak
Cıkcık canlı
Cırt etmek
Ciğer yemiş:  Dudakları aşırı boyanmış
Cingen cabar
Cukcuk boyunlu
Culdayı düşürmek ( İncesu Köyü )
Cur curk yutmak

Çaldığı tefin önünde kimse oynayamaz
Çalıyı depesinden sürümek
Çalımına köpek s..sın
Çapa gibi (tırnak)
Çan gibi ( Sabah çan gibi kalkıyon ): Dipdiri ( Duman Köyü )
Çangal çungal (buynuzlu)
Çapa gibi olmak ( tırnak )
Çarşamba çanağı
Çay çeşme içtik
Çeki taşı gibi
Çene kavafı (kesildiniz başıma)
Çenesinden eskiyecek
Çenesine vurmuş
Çengelde kokmuş balığın mı var (kızı üstelikle mi verdin sanki)
Çıfıt çarşısı
Çil bülücü gibi
Çıkan gelinin yengesi, doğuran karının ebesi
Çımkı bacak
Çırak çıkmak
Çikin zengin (Beyköy)
Çirkefe taş atma üstüne sıçrar
Çok şikâr
Çöp kırmalı
Çöpü çöp üstüne koymamış (Beyköy)
Çul gibi
Çullu Mahmut: İpe cizilip kurutulmuş taze fasulyenin yemeği

.. dağdaki ayılar da adam olur
Dağda domuzu eksik
Dağlara taşlara
Daldallı
Damarı tutmak, damarlı
... dan gebesin bir türlü doğuramadın
Dana baş
Dangıl dungul
Dar akşam
Dar etmek ( akşamı )
Dar yetiştirmek
Datlı ekmeğini acı edersin (Beyköy)
De gidi de
Dedikodu ( Yalan ) kumkuması
Defineye dönmek
Değirmen boşa dönüyor
Dehri olmak ( Okuyup da dehri mi olacak )
Deli gızın çeyizi
Deli güllabecisi ???
Depdüş depdüş (yürümek )
Destur de gir
Destur savul davul
Deve karnı mı yarıyoruz?
Deve tokmağı gibi
Deve üstünde kuduz dalıyor
Deveyle dombey mi?
Dığan ağızlı
Dışarı uğramış
Dili gahpe
Dilli dilazer
Dîtaban gibi
Dil mi güzel dilber mi güzel
Dilli düdük
Din direği
Dirgen kollu; Dirgen bacak
Dişimin kovuğuna gitmemek
Dişinin dibinden konuşmak
Dişinin etini yemek
Dokuz çarşambanın işini bir güne sığdırmak
Dolu destiye benzêyoz
Dolu dibek
Donuna yapmak : Sen ancak donuna yaparsın
Donyağı
Döşeği gaba sermek
Dulkarı çeneli
Dur dünek yok
Dünür başı
Dünür düşük
Dünyayı aktardın
Düttürüleyla

Ebeği şebeği yemek
Ebu müslim ( kesilmek )
Ebu zemzem kesilmek
Eceli kara, eceli müsemma
Edepli şeytan gibi oturmak
Eften püften
Ekmek evi
Ekmeksiz evden eyi
Ekşimiş yoğurt gibi fıkırdıyorsun (Beyköy)
El arı düşman körü
El el üsttünde oturmak
El tokmağı
El ulağı
El yesiri olmak
Ele benzemedik
Ele girmek, yere girmek
Elek germek (yüzüne)
Elekten saca gelmemek
Eleyip çalkamak
Eli belinde
Eli boş gönlü hoş
Elin hamursa çal başına
Elin kılıcını çalmak
Elin kürklüsü olcêne, birbirimizin bitlisi olsun
Elinde para çift tek oynuyor
Elinden iş ...'den yaş gelmemek
Ellenmedi dillenmedi
Ellerde kız olacağına, bizde gelin olaydı
Emrine oynamak
En küçüğü kan kırmızı
Enseri kesmek
Erenler evliyalar
Êsi sen koyusu bekmez
Eskisi küllüğe, yenisi bolluğa
Eşeğin anırgan olsun
Eşeğini dövemeyen semerini dövüyor
Eşikte durma erişirler
Eşini bulsalar çifte koşacaklar
Et onarmak
Evceğizim sen bilirsin halceğizim
Evdekini sığıra mı sürdü (otluyor)
Evlerden ırak

Faraşını yaymak
Feleğe vermiyor ( kendini )

Gaba zeyin
Galağını gulağını kırdırmak
Gamıdına vurmak
Gâvur eziyeti
Geçinmeye gönlü yok
Gede guzu : Yalaka, ona buna yılışan (Beyköy)
Gede toklu
Gelen geçen hanı
Gevirli gevirli
Gitti gelmez vurdu çıkmaz
Goca eşşek
Goca gafa
Goca kapı
Göde çekirge
Gödeni deşilesice
Gök görmedik
Gök başlı cavır
Gökkandil
Gökçe aylık bir aylık
Gön karası değil, gün karası
Gönül gezdirmek
Gönülsüz işten gözsüz çocuk olurmuş
Göstermek gibi olmasın
G.. atmak (Orda burda göt atıyo)
G.. büyütmek
G.. gezdirmek
G.t g.tten göbek göbekten çıkmış
Götten bacak
Götü başı meydanda
G.tü bir başı iki oynamak
G.tü boklu
G.tü pürüzlü (Beyköy)
Götün götün ( gitme )
G..ünde değirmen daşı asılı
G..üyle dünyayı devirmek
G.tüyle göle düştü
Gövengöz
Göz büyütmek
Göz yaylımını aldı
Gözünü ışıldatıyor
Gözlü de görsün gözsüz de
Gözü delikli
Gurtlu peynir : Kıskanç
Gubuduk atmak
Güççük ana
Güdül kafalı 
Gülleri beş yaprak olmak
Gülüş oynayış
Gündüz diye söylerim
Güz bülücü

Hababam delisi
Ha babanın aslanı (ha )
Hak nazarı siner
Hak var hayırlısı var
Hakını yükünü yetirmek
Halasının yumurtasını çalmış ( Hıçkırık tutan çocuklara söylenir )
Hamam vurgunu kese yorgunu
Handan alıp hamamına satıyor
Hap yap, para kap
Harcını bol kodun mu çarık da yenir
Harım mı karın mı
Harpten çıkmış gibi
Has yüzüne hasret değilim ( kalmadım )
Hasan Dağı'na oduna mı gitti (susuzluktan yanıyom) 
Hasan Hüseyin düşmanı
Havan gibi (açılmak)
(Hayır) dedi (hayır) işitti
Hayır soluk solumamak
Hayırlısıyla kara yere yağsın
Hecin devesi gibi
Helik hülük
Hemil hemil yemek ( bişileri )
Her kapının ipini çeker
Her yeri et kesmek
Herkes başına yağan karı eritsin
Hıra gibi
Hırs azgını
Hırsızı var gümeci var
Hış olmak; hışı çıkmak
Ho dedikçe ziyana gitmek
Hoç deve
Hökkem kadısı
Hökümet gibi
Hötürekli g..e arpa ekmeği bahane
Hüt dağı gibi olmak

Icığını cıcığını çıkarmak
Ingıl ıkış yollar yokuş
Itmırını gıtmırını araştırmak

İbik kulak (dudak)
İbiğine kadar kızarmak
İç ağrısı
İçi ezilmek
İçimde kılıç olcêne, dışıma çıksın gülünç olsun
İğneli beşik
İğnelik ipliklik
İki elim yanıma gelecek
İki paralık
İki yüzlü dokuz donlu
İler tutar yeri kalmamak
İnce fikirli
İncedalan : İnce uzun boylu
İnsanın alacası içinde
İpek çeşidi
İreng etmek : Eziyet
İrim dilkisi
İşkilli büzük tingilder
İte kaka
İtin ayağını taştan mı sakınıyon
İtin yattığı yerde aslan olmaz
İzi sıra

Kaburgası galın
Kafa kanırtmak
Kalağını kulağını kırdırma
Kamıta kamıta (Gamıta gamıta) yürümek
Kan ılık
Kan sıçırmak : Senin damarın bana kan sıçıracak
Kan urkuna uğratmak : Senin damarın, beni kan urkuna uğratacak 
Kandil dibine kör bakar
Kandil kapak ( yırtılmak )
Kandili nerede söndürdün
Kanına ekmek doğramak
Kanını iliğini kurutmak
Kapı duvar
Kapıdan yetme (Beyköy)
Kapı kapama deli
Kapı şakkırağı : Çeneli
Kar yağdığı gün tozar
Kara dağdaki sekiz memeli aslanı görür (Beyköy)
Kara zoruna (yemek yedirmek )
Karada ölüm yok
Karadamak
Karadeniz fırtına vur partalını sırtına
Kara doğram
Karalı gadalı
Karamık çalısı gibi takılıyorsun (Beyköy)
Karman çorman
Kart eşşek ??
Karta kaçmak
Kaşık dizimi : Otobüsün içi
Kavga kaşağı
Kaybetmezsek bulduk
Kayla kayıp , sorması ayıp
Kayneşmek
Kazık kakmak ( dünyaya )
Keçebaş
Keçi vurdum çayıra, kımıl kımıl yayıla
Kedigöz
Kel kâhya
Kel kibar (Beyköy)
Keliğini sürüye sürüye gelmek ( gitmek )
Kelle kulak yerinde
Kenarda gezip ortada bulunmak
Kendini dar atmak
Kenef deşilmiş
Kenef testisi
Kepicilik etmek
Keyif bağışlamak
Kıç ıslanmayınca balık tutulmaz
Kıç içi kadar
Kıçım yer görmedi
Kıçına çakal mı yapıştı
Kıçına sapan taşı yetşmez (Beyköy)
Kıçına sıvamak
Kıçını devirmek
Kılıç arı gibi çalışıyo
Kılıcını çalmak
Kıpıdı gızı
Kır eşşek gibi
Kırk uçurmak
Kırpapaz
Kıran giresiceler ; ortalığı kıran koymak
Kırı gibi ( razı olmak )
Kırılan bizden değil
Kırk uçurmak
Kıt mıt (tanıyom) (Beyköy)
Kıtlığına kıran ( mı ) girdi
Kıyameti koparmak
Kıyı becek
Kız değil mi kızara kızarsın kalsın
Kız anası endam aynası, oğlan anası minder yaması
Kızan yerlerine soğuk su vursun
Kızancık tuttu
Kızımın kızcağızıAllah dostcağızı, oğlumun oğlancağızı yılan yavrucağızı
Kimin arabası şıngırdıyorsa ona biniyor
Kimya gibi
Kirli çıkı
Kispetin sinnini örtmüyor
Kocakarı sidiği gibi
Kokuya boyamak
... komaz olaydı
Kort kort
Kovan gibi açılmış
Kön kön öksürmek
Köpek ürerse ağzına atacağım
Köşe kadısı
Köygöçüren
Kulağını bükmek (Radyonun)
Kuru g..
Kusur kalma ( sın )
Kusur yazma
Külçe gibi olmak
Kül keşkek
Külünü havaya uçurmak
Küllükte bitmiş gül bitmiş

Laf ebesi kurbağalar dedesi
Lafın üstüne kül ekiyor
Lahanaya gelince kıtır kıtır, sağmaya gelince beee
Lom diye iniyor

Mağrur kulum mağdur kulum
Mahallenin imamı mı yaptı
Malını methetme, bazarına bak
Mandik mandik oynatmak
Masırdan Mısır'ı seyretmek
Mayasılı ağzına vurmak
Mayasıllı göt
Mayasıllı büzük
Mesmursuz, mesmuru yok
Meyasıllı büzük
Meydanı(nı) pak etmek
Mıh diyor mısmar demiyor
Mıh kırığı ye
Mıhsıçtı
Mılığı yıkmak
Minder çürütmek ; Minder çürüten
Minderi gaba serdiler
Misafir ne kâfir
Mor eşeklere var da mor sıpalar doğur
Mucuk göstermek : İki parmak arasına...
Müliz kibarı
Minni baki ( değil )

Naza kısmak
Ne erlik kaldı, ne terlik kaldı (Beyköy)
Ne has
Neler yedi neler yedi bu diş, ne altı oldu ne gümüş
Nemnem neye ne konmuş gibi (Beyköy)
Nedir çekim
N'oldum delisi (olmak)
Noturası sağlam

O değillikten
Ocak körü
Ocağa yemek vurmak
Ocak söndüren
Oğul uşak bit yavşak
Okkalaya okkalaya   : pohpohlama,şişirme laf ettirmeme
Okkası on para
Oklu düşman
Okuldan çıkmak
Okuyup da Babıaliye kâtip mi olacak
Okuyup da dehri mi olacak
Olmadık ( etmediği ) lafı kıt koymak
Olmaz dedi olmaz işitti
Os...mak kabahat s..mak kabahat
Os...ğu cinli
Oşt köpek dememek
Otur kart gız bahtın açılsın, yiğidin güzeli sana seçilsin
Oy oy boy boy gezmek
Oyulmadık kabakların içine giriyon

Ödünce mi veriyon?
Öhem arsız
Öküzün büyük olsun ama çifte gitmesin
Ölçü ölçüvermek
Ölü evinden dığan, hatıp evinden soğan
Ölünce mi dinleneceğim
Ölmedim daha
Ölüm paklık
Önüm gavurma gavuruyo arkam harman savuruyo
Öp de başına koy ( onu bulursan bu zamanda )
Öppe gibi ( oturdu )
Ört terlesin
Ötmek; Ötmüş
Özü baymamak

Paçası boklu
Pamuk hanım : Çok üşüyen ve giyinen
Pandomim kopmak
Pastafını çıkarmak
Pazvant köpeği
Peş peş
Petek gibi
Pide çektirme
Pis günahı üstüne
Pisil pisil de kedi şeyine kısıl (pis diyene)
Put gibi, Put kesilmek

Rahat batıyor

Sağmayacağı ineğin önüne ot atmaz
Sahtekâr bozması
Sakar eşek gibi
Sakızı b..a düşürmek
Salavat kuvvete bağlı
Sap seninse samanlık benim
Sapısilik
Sarı papara
Savur savur koy ambara
Saz gibi (Beyköy): Uyumlu, güzel
Selce gidip kumca dönmek
Sen hâlâ eski berbere tıraş oluyon
Sen söyle sen dinle
S..madık ocak başı bırakmadın
Sıkış tepiş
Sındırgıyı sıyırmak
Sırık sırığa çıkmak
Sırtıma kar yağıyor (sanki)
Sırtına sarıp mı götürecek
Sıva toprağı gibi oldu (yüzü)
Sidikli göz
Sidiklikten düdüklüğe kadar (kuşak)
Sin seda
Sinek sersem iken
Soğan başı mı gömdük
Soğan dikmek
Soğuk nevale
Soğuk sırtından geçmek
Sokak süprüntüsü
Sokur sokur sokranmak
Soluğan beygir gibi: ( Beyköy )
Somun düşmanı
Son harmanı
Sor gel de deyiveren
Sök karı dik karı
Söz ölüm getirmez
Söz veya nişan günü oğlan evine bir tuz torbası asılır, tuz kullanılıp bitene kadar tatsız bir hadise olursa kız uğursuz sayılır
Su piri
Su yutkunu ( az konuşanlara )
Sucuk gibi olmak ( terlemek )
Süllümlü gibi giyinmek
Sündürmek (Kulağı)
Sünem sünem olmak
Süngü depreşmesin ( ölü arkasından konuşanlara )
Sürüp çıkarmak
Süslü mari

Şabala kulak
Şaka şak bölüştürmek
Şansı yörük
Şapkayı imanına eğmek
Şattak şuttak
Şefaatinden mahrum olem : Yemin (Bozhüyük)
Şenlik damarın mı açıldı
Şer şor
Şeytanlar apaleyo ( yüzünde )
Şıppak gibi
Şipdudak
Şirden gibi bacaklar
Şişti ciğerciklerim

Taar ağız
Tabak şeftalisi gibi
Tabanı yanmış it gibi
Tahar ağızlı
Tandır baş ( kelle )
Tapır tapır gelmek
Tark açık
Tatlı katık
Tattım vâ yuttum yok 
Tazı mıyım ben, çulumdan belli olacak
Tef gibi (gerilmek)
Tek damar: Cılız
Teketombalak kılmak
Tel hamamı
Telefon kıvratmak
Tepit gibi
Terk olmak
Tetik çektirmek : Senin damarın, bana tetik çektirecek
Tih demek
Tilkinin bakır sıçtığı yer
Tirk düşmek
Tirkildemek
Tiyatora oynamak
Tohum eşşeği ( Yüksel Köyü )
Torun torba sahibi
Tuğ dikmek
Tunun dibi
Tütyâ vermek
Tüyü tümürü yok
Tüyüm kıpramaz

Uğurun bastı
Ulu zıttım
Umma umacı olursun
Uyuma çuval ağzı aç
Uyku dünek yok

Üç otuzunda
Ükela dömbeleği
Ünü tünü okunmamak
Ürümücen beni
Ürpül yarpıl
Ürüp osurup oturdu
Üstüme iyilik sağlık

Varış geliş
Vızık vızık ötmek


Yağlı göte yağ sürmek
Yalımı aşağı düşürmek: Niye yalımımı aşağı düşüreyim
Yaptığın iş kendinden davacı
Yaptın bir hayır, bacağını ayır
Yarım etmek (Ağır kaldıran, çok ağlayan çocuk için "Yarım ediceniz çocuğu)
Yaşı benzemesin
Yat aşağı
Yat geber ekmeği
Yavan yaşık bulgur bulamaç
Yavrumun yavrucağızı,
Yayını yasmak
Yedi bişisi
Yediğini götünden sıçmak : Tirit oğlan, yediğini götünden sıçıyor
Yedin (iz) içtin (iz) bıyığını (zı) sildin (iz)
Yel olup önünden geçmem
Yel yepirdek yelken kürek
Yeldir akıllı
Yenge çekişi
Yer aramak ( dayak yemeye yer arıyor )
Yer senden kuvvatlı
Yere güze koymamak
Yerini kurlamak
Yedi bişisi
Yedi şeytanımda yok: ( Beyköy )
Yiyip yülemek ( Çalmak )
Yel olup önünden geçmem
Yeli geldi seli de gelir
Yellenir gibi konuşmak
Yerler yedi : Sofradan yere düşen yiyecekler için çocuklara söylenir
Yerli köklü
Yeter ettin yeter
Yıkık handa kırk yıl
Yıktın indirdin
Yılan ağzında  gibi bağırmak
Yırtılan deli bekirin yakası
Yoğu var ederdi (Beyköy)
Yola yoğurt döken mi var
Yongalanıp yola düşmek
Yoruldum ırıldım,Yorulmadan ırılmadan
Yörük üstünden(sırtından) gurban kesmek
Yürek tüpürtüsü
Yüzü yola (.beyköy): Uyaroğlu anlamında
Yüzün yüzülsün
Yüzünde şeytanlâ apaleyo

Zerdeli ağacı gibi ırlama
Zımba gibi ( Şişman )
Zıngazınk
Zıttıma gidiyor, zıttım almıyor
Zibidi çıkmak
Zibit gibi
Zopa delisi
Zümbül gibi